Neozakorzenianie. Buto jako ponowoczesna strategia

fot. Andrzej Janikowski

Niemożność zdefiniowania własnej tożsamości, a nawet rozpoznanie jej zbędności, może lec u podłoża świadomie stosowanej strategii, która pozwoli człowiekowi uporać się (choć być może pozornie) z typowym dla epoki ponowoczesnej wewnętrznym poczuciem braku „głównego ogniwa”, „głębinowej struktury” czy „wzoru dominującego”, spajającego różne aspekty rzeczywistości. Taką strategię chciałabym nazwać neozakorzenianiem (piszę bez myślnika, zaznaczając w ten sposób powinowactwo z Baumanowskim terminem neonomadyzm). Termin neozakorzenianie obejmowałby zatem świadomie podejmowane działania, mające na celu wyzbycie się tożsamości: odżegnywanie się zarówno od definiowania samego siebie jako całości spójnej i zachowującej wewnętrzną ciągłość, jak również konstytuowania siebie w relacji do innych jako całości odrębnej.

Jak zatem miałoby się postulowane ponowoczesne neozakorzenianie do stanu zakorzenienia i związanej z nim kwestii tożsamości społecznej? Termin zakorzenienie jest osadzony w filozofii nowożytnej, która opisuje rzeczywistość, bazując na binarności, będącej składową jej ukrytego dyskursu. Gdy mówimy o zakorzenieniu, automatycznie pojawia się obraz wykorzenienia czy braku korzeni. Ponowożytne społeczeństwo opisywane przez Baumana jest natomiast społeczeństwem w ruchu: wypuszcza korzenie jedynie doraźnie, bardziej przypomina ruchomą rzęsę wodną niż głęboko ukorzeniony las.

Abstract

Neoenrooting as a Postmodern Strategy

A modern man used to look for his identity understood as the truth about himself. Now, in the postmodern world, that idea had become devalued. To know your own identity means to be conscious of your inner hybridization, to be able to see yourself as a living tissue the nature of which is to flow ceaselessly. Postmodern man should be described most properly as a neonomad – mobility is a distinctive feature of his lifestyle.

I suggest to use the neologism neoenrooting (neozakorzenianie) for the postmodern strategy which helps to deal with the lack of the frames of reference. This term includes all conscious efforts to get rid of all the hints of identity. To empty oneself and let the world in are the main demands of the strategy. To attain inner emptiness is the essential technique in the butoh dance. Emptiness rising from the act of abandoning the identity is filled with images and the all-changing world is brought into the emptyfied interior of the body.