Widać, kto wesoło zamieszkuje świat

Sławomir Sikora: Czy próbowaliście o tym rozmawiać, dlaczego właśnie tak to wygląda, czy tylko robiliście fotografie? Rozmawialiście o tych intymnościach, znaczeniach, o których wspomniała pani Weronika?

Andrzej Kramarz: W przypadku białych izb, poduch – tak, rozmawialiśmy. (...) Były też na przykład lalki – pytaliśmy: „Co one tu robią?”, a gaździna mówi, że przywiozła z Ameryki dwie i ściszonym głosem dodaje: „Wstydzę się trochę, tej nigdy dziecku nie daliśmy, bo była do białej izby”. Zdarzały się takie rozmowy. Nie mamy narzędzi etnograficznych do pytania o to wszystko, ale rozmawialiśmy. Nas oczywiście najbardziej interesuje idea domu w kontekście całego projektu i ona też się później rozwija. W przypadku emigrantów pytania są już trochę inne, dojrzalsze, zahaczają o coś innego, rozmawiamy z nimi, ale to nie jest istota naszej pracy. Często też tak bywa, jak na przykład w białej izbie, że jest cholernie zimno; musi być zimno, bo tam trzeba nieboszczyka położyć.

S.S.: To jest lodówka.

A.K.: No i oczywiście buty trzeba zdjąć, bo nie wypada wejść w butach, to normalne. I dwie godziny w tym zimnie, w skarpetkach, ustawiamy aparat, robimy zdjęcie. Potem jeszcze chwilkę w kuchni i uciekamy.

W.Ł.: Każda z białych izb jest inna i coś innego nas w niej intryguje. Jedna była wesoła i kolorowa, było tam wiele dywaników, dywaniki na dywanikach, jedna makatka przedstawiała lwa, a na jego głowie wisiał obraz Matki Boskiej. To nawarstwienie było aż piękne. Okazało się, że mieszka tam szalenie radosna kobieta. Wręcz promieniała. Była bardzo otwarta i opowiedziała nam różne smaczki dotyczące białej izby. Dowiedzieliśmy się, że czasem biała izba była takim miejscem, żeby się, cytuję, „popróbować”.

A.K.: Zdradziła nam, że matka dała jej się popróbować w tej izbie. Potem pytaliśmy o tę kwestię w innych domach. Chcieliśmy sprowokować gospodynie do wyznań, ale one były oburzone, mówiły, że to nieprawda…

W.Ł.: Przedmioty zdradzały, że było tam za wesoło! [śmiech]

Uczestnicy wywiadu:

Andrzej Kramarz

Fotograf, absolwent Instytutu Kreatywnej Fotografii w Opawie (Czechy). Laureat wielu nagród fotograficznych. Współtwórca Fundacji Imago Mundi, członek Kolektywu Fotografów Visavis.pl. W latach 2006–2008 wicedyrektor artystyczny Miesiąca Fotografii w Krakowie. Stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Prowadzi zajęcia w Akademii Fotografii w Krakowie. Opublikował m.in. album Rzeczy (MEK, 2009) oraz zilustrował zbiór esejów Odessa Transfer. Nachrichten vom Schwarzen Meer (Suhrkamp Verlag, 2009).

Weronika Łodzińska-Duda

Fotograf, dokumentalistka. Absolwentka historii sztuki, grafiki i fotografii na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, Université de la Sorbone oraz Uniwersytecie Jagiellońskim. Kurator galerii sztuki współczesnej Camelot. Organizatorka spotkań artystycznych. Współzałożycielka Fundacji Imago Mundi. Wspólnie z Andrzejem Kramarzem stworzyła obszerny projekt Dom. Jej indywidualne realizacje to m.in. cykl Sale balowe, Wnętrza oraz Pokoje panieńskie prezentowane w Galerii Zachęta w ramach wystawy Dokumentalistki.

Sławomir Sikora

Antropolog, adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej (UW). Zainteresowania, publikacje oraz prowadzone zajęcia koncentrują się przede wszystkim wokół antropologii wizualnej, antropologii śmierci i teoretycznych zagadnień związanych z antropologią. Autor książki Fotografia. Między dokumentem a symbolem (2004) oraz pomysłodawca i współredaktor tomów „Kwartalnik Filmowego” poświęconych filmowi antropologicznemu (nr 47-48, 2004) oraz relacji filmu, fotografii i rzeczywistości (nr 54-55, 2006); współredaktor książki Zanikające granice. Antropologizacji nauki i jej dyskursów (2009); współkurator wystawy Nostalgia urzeczywistniona. Afryka w fotografiach Kazimierza Zagórskiego (Zachęta 2005); współautor filmu Żeby to było ciekawe. O mediatyzacji obrzędów weselnych (2009).

Karolina J. Dudek

Doktorantka Szkoły Nauk Społecznych Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, absolwentka zarządzania (SGH), stosunków międzynarodowych (SGH) i etnologii (UW). Zajmuje się antropologią zarządzania i historii oraz wizualnością w kulturze. Interesuje ją interdyscyplinarne podejście do badań. Współautorka filmu antropologicznego Żeby to było ciekawe. O mediatyzacji obrzędów weselnych (2009).

Wywiad przeprowadzony dla „Rocznika Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie” (t. XVI), który ukaże się na początku 2010 roku. W numerze znajdą się m.in. teksty o nowych formach działalności muzeum: projektach badawczych „Wesele 21” i „dzieło-działka”, studium obiektu, festiwalu etnodizajnu, archiwum Romana Reinfussa, nowych zasobach,a także interpretacje kolekcji oraz recenzje z ostatnich wystaw.