Komiks - narracja i obraz

Komiks sytuuje się na pograniczu literatury i plastyki. Jest to nowy rodzaj sztuki, zaliczany do współczesnej kultury masowej. Istotą komiksu jest opowiadanie fabuły za pośrednictwem ciągu obrazków rysunkowych wspomaganych tekstem. Charakterystyczne jest tu nadanie odmiennych funkcji przejętym z literatury i plastyki tworzywom. Obrazowi nadaje się funkcję nośnika narracji (niekiedy wspieranej komentarzami), słowu - funkcję obrazu mowy, fabule - funkcję dążenia do stworzenia widowiska.

Obraz istnieje po to, by opowiadać. Jego kompozycja kształt graficzny wykorzystanie środków plastycznych są podporządkowane temu celowi. Pełen znaczenia obraz, sam staje się nośnikiem narracji. Obrazy są po to, by je czytać. Operowanie obrazem jako znakiem i świadome konstruowanie ciągu obrazów jako struktury znaczącej - opowiadającej jest zasadniczą cechą charakteryzującą komiks. Słowa natomiast stają się znakami graficznymi. Uzupełniają lub też wypełniają rysunek. Tekst występuje w roli tła czy „echa". Odgrywa on rolę raczej poetycką niż narracyjną. Teksty mogą towarzyszyć niemym obrazom niczym napisy w obcojęzycznym filmie. Język ten sytuuje się na poziomie pierwotnym. Jest raczej odczuwany niż odczytywany. Pełne ekspresji dialogi stają się obrazami mowy, w których kształt i wielkość liter informuje o tonie głosu czy o emocjach mówiącego.

Pierwsze komiksy pojawiły się w prasie amerykańskiej w ostatnich latach XIX wieku i miały charakter humorystyczny (stąd ich nazwa comic strip). Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych pojawiły się pierwsze komiksy epickie o awanturniczych i fantastycznych fabułach, stanowiące obecnie główny nurt w tematyce komiksowej. Obecnie komiks funkcjonuje w kulturze w dwóch formach. Jedna ma charakter współczesnego folkloru miejskiego, wykorzystującego stereotypowe, oparte o podstawowe wartości moralne fabuły i kreujące bohaterów o cechach mitologicznych („Superman", „Batman" i in). Druga polega na świadomym dążeniu do artyzmu albo przez wykorzystywanie uznanych form i środków plastycznej literatury, filmu lub fotografii i ich twórcze przekształcanie albo przez przeciwstawienie się jego normom (jest to wyraz deformacji graficznej), poprzez tworzenie komiksów niestarannych, nieudolnych, a przy tym negujących określony porządek społeczny. W tym undergroundowym podejściu stosuje się często satyryczne wykrzywienie rzeczywistości.