Miasto dobrego losu. Ideowe korzenie koncepcji Nowej Huty

fot. Tomasz Cichorek

Wbrew różnym wizjonerom łączącym przyszłe społeczeństwa nowoczesne z futurystyczną aglomeracją, konstruowane od podstaw miasta socjalistyczne nie odznaczają się nowatorską architekturą. Podobnie jak w innych dziedzinach życia, starano się ograniczyć indywidualną inwencję do minimum, wprowadzając jeden obowiązujący styl, którym stał się w końcu socrealizm. Miasto w ustroju socjalistycznym, postrzegane jako państwo w miniaturze, miało być gigantycznym pomnikiem reprezentującym nowy porządek. W pewnym sensie była to idea przeciwstawna wobec rojeń władców absolutnych. Miasto ludu miało być odpowiedzią na zbytkowną rezydencję typu Wersal wzniesiony dla Króla Słońce, który mógł powiedzieć: „Państwo to ja”. Według komunistów nadeszły czasy, by odrzec: „Państwo to my, proletariusze” i przejść od internacjonalistycznych mrzonek do bardziej konkretnego imperializmu.

Abstract

City of Good Fate. Ideological Roots of the Concept of Nowa Huta

The aim of this article is to present diversity of origins of Nowa Huta. The idea of the socialist city was a continuation of utopian thinking about the society and the city. We can find the same thought in projects created by some great minds of Renaissance, as well as in English projects like garden cities and satellite towns (especially Howard’s projects that were put into practice). The creators of Nowa Huta were inspired also by the examples of workers’ estate in Poland and communist industrial cities. The main assumption was to shape a new kind of Soviet man by means of the architectural concept of the city. In this point Nowa Huta failed. In fact, it were the inhabitants who started to transform the town.