Szkło z Heratu. Studium przypadku

Nowa wystawa w Muzeum Etnograficznym w Krakowie, którą będzie można oglądać od 12 lipca do 12 października 2014 r. 

„Szkło z Heratu. Studium przypadku”

Muzeum Etnograficzne w Krakowie, ul. Krakowska 46

12 lipca – 12 października 2014 r.

Prezentacja błękitnego szkła ozdobnego z Heratu to studium rzemiosła szklanego, którego historia sięga starożytnego Egiptu i Mezopotamii; spotkanie z rodziną prowadzącą w Heracie jedyny już istniejący warsztat, gdzie z ojca na syna przekazywane są tajniki wytwarzania dmuchanych wyrobów szklanych; spojrzenie na islamską sztukę użytkową – wyroby luksusowe, jak i te używane na co dzień; przypis do tradycji korzystania z zasobów naturalnych (m.in. sody, wapna, piasku kwarcowego), jak i z wszechobecnej już dziś odzyskanej stłuczki szklanej; wreszcie pytanie o przyszłość szklanego rzemiosła we współczesnym Afganistanie.

Studium prezentuje blisko trzydzieści błękitnych flakoników, czarek, kieliszków, dzbanuszków oraz świeczników wykonanych przy pomocy piszczeli szklarskiej. Obiekty te zostały pozyskane w Heracie i Kabulu na przełomie lat 60. i 70. XX wieku przez badacza dr. Krzysztofa Wolskiego, od lat związanego z Muzeum Etnograficznym w Krakowie. W Afganistanie – kraju o tradycjach w przeważającej większości koczowniczych – użycie szkła nigdy nie było powszechne. Posługiwano się głównie naczyniami metalowymi i ceramicznymi, a także drewnianymi lub kamiennymi, bardziej wytrzymałymi w transporcie. Wyroby szklane znajdowały zastosowanie jako naczynia użytkowe i ozdobne u ludności osiadłej, głównie z warstw wyższych. Używano ich, podobnie jak w innych krajach islamskich, jako pojemniki na medykamenty, maści i pachnidła, spryskiwacze do wody różanej oraz naczynia stołowe. Formy naczyń szklanych wyraźnie naśladowały te ceramiczne. Współcześnie również powstają naczynia nawiązujące kształtem do tych tradycyjnych. Większość z nich pozbawiona jest jednak dekoracji. Większość też wykonana jest z błękitnego szkła, chociaż występują naczynia zielone, brązowe, fioletowe, co jest wynikiem dodatku do masy szklanej tlenków różnych metali. Charakterystyczny kobaltowo-niebieski odcień nadaje szkłu tlenek kobaltu.

Szkło z Heratu prezentowane jest w kontekście rejestracji filmowej (również z kolekcji MEK) autorstwa Andrzeja Dybczaka, który w 2010 roku odwiedził Kabul i zarejestrował proces wytwarzania naczyń szklanych przez rzemieślników, którzy przenieśli się do stolicy Afganistanu z Heratu (niestety i tam rodzinny interes się nie kręcił). W takim ujęciu obiekty sprzed kilkudziesięciu lat stawiają wciąż aktualne pytania – o przyszłość szklanego rękodzieła w obliczu zalewu tanimi produktami przemysłowymi, trudnej sytuacji wewnętrznej kraju oraz braku patronatu nad tą wytwórczością. Film rejestruje zarazem codzienną atmosferę współczesnego Kabulu, co stanowi osobno o jego wartości.

Informacje praktyczne

Gdzie: Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Dom Esterki, ul. Krakowska 46

Kiedy: 12 lipca – 12 października 2014 r.

Wernisaż: 11 lipca 2014 r., godz. 18.00

Wstęp: 5 zł 

Kuratorka: Eleonora Tenerowicz

Aranżacja wystawy: Katarzyna Piszczkiewicz